Kalp damarlarında darlık olmasından şüphe edildiğinde anjiyografi yapılarak kesin tanı konulmaktadır. Koroner anjiyografi kalp damarlarının görüntülenmesi işlemidir.
Anjiyografi yapılabilmesi için kateter dediğimiz özel olarak üretilmiş ince borucuklarla kalp damarlarına ulaşılması ve buradan görüntüleme yapılması gerekmektedir.
”Bütün yollar Roma’ya çıkar” özdeyişinde olduğu gibi vücudumuzda da bütün damarlar kalbe çıkmaktadır. Dolayısıyla insan bedeninde herhangi bir damardan girildiğinde kalbe ulaşılabiliriz. Ancak yaşamsal olabilecek riskler ve zorluklar nedeniyle her damar kalbe ulaşmak için kullanılamaz.
Bu amaçla son zamanlara kadar en çok kullanılan arter (atar damar), kasık atar damarıydı. Kasık atar damarı geniş olması, kolay girilebilmesi ve birçok müdahale için uygun olması nedeniyle uzun yıllar boyunca anjiyografi için tercih edilen damar olmuştur.
Fakat özellikle şişman kişilerde, ileri yaşlarda damar sertleşmiş olanlarda ve bacak damarları dar olanlarda, damara girmek zor olabilmekte ve bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir. Kanama, damar delinmesi, enfeksiyon, hematom ve anevrizma en sık görülen komplikasyonlardandır.
Tecrübeli hekim ve merkezlerde bu komplikasyonların oranı oldukça düşüktür. Bu olumsuzluklar dışında kasıktan yapılan anjiyografinin hasta için en zor yanlarından biri işlem sonrasında uzun saatler boyunca yatağa bağlı kalmaktır.
Kasık anjiyografisinden sonra kanamanın engellenmesi ve damarda açılan deliğin tamamen tıkanması için yaklaşık 20 dakika süreyle elle basınç uygulanması ve yaklaşık 5-6 saat süreyle kum torbalarının bu bölgede tutulması gerekmektedir.
Bu nedenle kasıktan yapılan anjiyografi sonrası hastalar uzun saatler boyunca bacağını rahat hareket ettiremeden sırt üstü yatmak, yeme-içme ve tuvalet ihtiyaçlarını yatakta karşılamak zorunda kaldıklarından sıkıntılı bir dönem geçirmektedirler.
Bilekten yapılan koroner anjiyografide kasık damarı için kullanılanlara göre nispeten daha küçük kateterlerle damara girilmekte ve kol damarları içerisinden ilerleyerek kalbe ulaşılmaktadır. Böylece gerekli tanı ve tedavi gerçekleştirilmektedir.
El bileğinden yapılan anjiyografinin en büyük yararı hastaya sağladığı konfor ve komplikasyon sayılarının azlığıdır. El bileğinden anjiyografi veya stent uygulaması yapıldıktan hemen sonra bilek damarına yerleştirilmiş olan kılıf çıkartılır ve üzerine özel olarak üretilmiş bandaj uygulanır.
Bileğe uygulanan özel bandaj damarda açılan delikten kanama olmasını engellediği için hasta, uzun saatler boyunca sırt üstü yatmak zorunda kalmaz; işlemden hemen sonra oturabilir, yemeğini yiyebilir, tuvalete gidebilir. Bunun yanı sıra bilekten yapılan anjiyografi sonrasında hastanede kalış süresi kısalmaktadır.
Sadece anjiyografi yapılıp stent uygulanmayan hastalar yaklaşık 4 saat sonra taburcu edilebilirler. Ayrıca bilekten anjiyografi sonrası kanama, anevrizma (damarda balonlaşma), hematom (damar dışında kan göllenmesi), damar yırtılması gibi komplikasyonlar daha az görülmektedir.
Birçok araştırmada bilekten yapılan anjiyografinin kasıktan yapılan anjiyografiye göre daha güvenli olduğu gösterilmiştir. Araştırma sonuçları yayınlandıkça ve hekimlerin deneyimi arttıkça bilekten anjiyografi uygulaması kasıktan yapılan anjiyografinin yerini almaktadır.
El bileğinden yapılan anjiyografinin, kasıktan yapılan anjiyografiye göre birçok avantajları olmakla beraber bazı olumsuz yanları da vardır. Bilek ve kol damarı ince olan bireylerde, damara girmek ve bu ince damarlardan ilerleyip kalbe ulaşmak daha zor olabilmektedir.
Bilek ve kol damarında spazm sıklığı kasık damarına göre çok daha fazladır, spazm olanlarda işlem daha zor olabilmekte ve hasta kasık damarına göre daha fazla ağrı hissedebilmektedir. Nadiren, bilekten anjiyografi sırasında kalp damarında önemli darlık saptanan ve bu darlığın açılması için geniş kateter kullanılması gerekilen durumlarda tekrar kasığa geçilip işleme kasık damarından devam etmek gerekebilmektedir.
Bilek ve kol damarında sorunu olanların, mesela cerrahi girişim uygulanmış veya kaza ve benzeri olaylarda damar hasarı oluşmuş olanların, bunu hekime mutlaka söylemesi gereklidir. Sonuç olarak el bileğinden yapılan kalp damar anjiyografisi son derece konforlu ve güvenli bir işlemdir.
El bileğinden anjiyografi, yeterli eğitimi almış, deneyimli hekimler ve ekip tarafından uygulandığında başarı oranı oldukça yüksek ve komplikasyon oranı çok düşük olan bir uygulamadır. Hastanemizin Kardiyoloji Bölümünde bilekten koroner anjiyografi ve stent uygulanması yıllardır başarıyla gerçekleştirilmektedir.
Bilekten koroner anjiyografiyi yaygın kullanan merkezlerden biri olduğumuzu söyleyebilirim. Hastalarımızın önemli bir bölümüne anjiyografi ve stent uygulaması el bileğinden yapılmaktadır. Bugüne kadar bilekten anjiyografi ve stent uygulanan hastalarımızın hiçbirinde önemli bir sorunla karşılaşmadık.
Gerek kasıktan gerekse bilekten yaptığımız işlemler sonrası hastalarımızın ciddi bir komplikasyon olmadan sağlıklarına kavuşması, bizi mutlu etmektedir.
Tüm okurlara ve hastalarıma faydalı olmak ümidiyle…
Doç. Dr. Kenan SÖNMEZ
Kardiyoloji Bölüm Başkanı
Reyap Hastanesi Çorlu