Deprem gibi afetlerde ilk yardımı iyi bilmek gerekiyor. En sık karşılaşılan yaralanmalar hiç de basit yaralanmalar değil: iç ve dış kanamalar, kafa, göğüs, karın, göz yaralanmaları ve yanmalar.
İlk yardım teknikleri, yeterince bilinmezse hayat kurtaracağım derken yapılan yanlışlık yaralının durumunu daha da ağırlaştırabiliyor.
Enkaz altından yaralı çıkarılırken dikkat edilmesi gereken pek çok husus var. Aceleye getirilen kurtarma girişimleri sonucunda yeni kanamalar, yeni kırıklar meydana gelebilir, ağır yaralanmalar oluşabilir. Enkaz altında kalınması nedeni ile öncelikli olarak düşen moloz ve ağırlıklar nedeni ile kol, bacak, bel ve boyunda kırıklar, iç̧ ve dış kanama, akciğer ve büyük damar yaralanmaları olabilir. Enkaz altında kalınan sürenin uzaması nedeni ile de istenmeyen farklı durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Örneğin; soğuk ortamda kalmaya bağlı olarak vücut ısısının 35 derecenin altına düşmesi, fiziksel etmenlerden kaynaklı gaz zehirlenmesi, elektrik çarpmaları ve çok uzun süre enkaz altında kalmaya bağlı böbrek yetmezliği gelişebilir.
Bu durumları göz önüne alarak, doktor muayenesi yapılana kadar, boyun ve belde kırık var gibi düşünülmelidir. Kalıcı felç̧ riski nedeni ile de omurga tahtası ve boyunluk ile hareket ettirilmelidir. Enkaz altından çıkarılan kişi ayağa kaldırılmamalı, düz zemine uzatılmalı, omurga ve boyun hareket ettirilmemelidir.
Kırıklar ve vücutta kanamaya neden olan bölgeye varsa temiz gazlı bez, gazlı bez yoksa temiz havlu ile sıkıca bastırılmalıdır. Eğer bacakta bir kopma veya arter kanaması var ise bu yöntem kullanılmamalıdır. Solunum sıkıntısı olan hastanın akciğerde yaralanması olabileceği göz önüne alınmalı, göğüs duvarı üzerine baskı yapılmamalı ve varsa oksijen desteği sağlanmalıdır. Oksijen desteği sağlanamıyorsa çevredeki görevli olmayan insanlar uzaklaştırılmalı ve temiz hava solutulmalıdır.
Enkaz altında uzun süreye bağlı olarak crush sendromunun yani böbrek, kalp ve solunum yetmezliği gelişebileceğinden enkaz altından çıkarılmadan hemen önce mümkünse hastaya serum ile sıvı tedavisi verilmeli enkaz altından çıkarıldıktan sonra hastanede yakın takibe alınmalıdır.
Crush sendromu nedeni ile uzun süre enkaz altında kalan hastaların bir an önce çıkarılmasından ziyade birtakım olarak çıkarılması daha uygundur.