ERCP Nedir?
ERCP ağızdan girilen özel bir endoskopi cihazı ile mide ve bağırsaklardan geçerek safra yolu ve pankreas kanalına ulaşılması ve bu kanallarda yer alan hastalıkların teşhis ve tedavisi işlemidir. Safra yolları ve pankreas kanalı papilla denen bölgeden 12 parmak bağırsağının 2. kısmına açılır.
ERCP sırasında papilladan özel plastik kataterler ile safra yollarına ve pankreasa girilerek bir boya maddesi verilir ve kanalların filmi çekilir. Daha sonra belirlenen hastalığa göre tedavi edici işlemler yapılır. Genellikle pailla özel bir koter bıçağı ile kesilerek iyice genişletilir. Bu işleme papillotomi denir. Daha sonra buradan safra yollarına müdahale edilir.
ERCP Kimler Tarafından Yapılabilir?
ERCP mutlaka bu işlem konusunda deneyimli gastroenteroloji uzmanları tarafından yapılmalıdır. Bu konuda deneyimli olmayan birinin yapacağı işlemde hem risk artar hem de başarı şansı azalır.
Safra Yollarında Hastalık Nasıl Oluşur?
Karaciğerde luşan safra, safra kesesinde depolanır ve yemeklerden sonra sindirime yardımcı olması için bağırsaklara boşaltılır. Safranın bağırsaklara geçişi safra kanalları yolu ile olur.
Eğer safra yollarında safranın bağırsaklara geçişini engelleyecek ve azaltacak bir hastalık varsa önemli sağlık sorunlarına yol açar. Bağırsaklara geçemeyen safranın içerisindeki zararlı maddeler kana geçerek sarılık yapabilir ve diğer organlara zarar verebilir.
Yine atılamayan veya atılımı yavaşlayan safra özellikle karaciğere önemli zarar verebilir. Erken dönemde karaciğerde apse, kanda ciddi iltihap oluşturabilir. Geç dönemde karaciğer yetmezliği ve siroz gelişebilir.
Bunlar hayatı tehdit eden problemlere dönüşebilir. Ayrıca yeteri kadar safra bağırsaklara gelmediği için sindirim problemleri ve vitamin eksiklikleri de görülebilir.
İşlem İçin Özel Bir Hazırlık Var Mıdır?
İşlem için en az 8 saatlik açlık gerekir. Bu nedenle genelde sabahları yapılır. Önceden kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar varsa bunların 1 hafta önceden kesilmesi gerekebilir.
Bu İşlem İçin Hastanede Yatmak Gerekir Mi?
Yapılan işlemin özelliğine ve hastalığa göre değişebilir. Hasta, aynı gün 3-4 saat kadar gözlemde kalıp hastaneye yatmadan taburcu edilebileceği gibi, 1-2 gün hastanede yatırılarak izlenmesi de gerekebilir.
ERCP ile Safra Kanalları Dışında Hastalıklar Da Tedavi Edilebilir Mi?
Aynı işlemle pankreas kanalına da girilerek daha nadir görülen pankreas kanalının taş hastalığı veya darlıkları da tedavi edilebilir.
ERCP Hangi Hastalıkların Teşhis ve Tedavisinde Uygulanır?
Safra yollarında en sık görülen ve yukarıda bahsedilen problemlere yol açabilen hastalık safra taşıdır. Bu taşlar genellikle safra kesesinden gelir veya bazen direkt olarak kanallarda oluşabilir. Taş dışında safra yollarına bazı parazitler yerleşirse tıkanma yapabilir.
Daha önce safra kesesi ameliyatı olanlarda bazen safra yollarında daralma olabilir. Özellikle yaşlı hastalarda safra kesesi, safra yolları ve pankreas tümörleri safra yollarını daraltabilir veya tam tıkayabilir.
Bazen başka bir bölgedeki tümör karaciğer veya safra bölgesine yayılarak kanallarda tıkanma yapabilir. Bu gibi durumların hepsinde kanalın açılarak safra akışının sağlanması hayati öneme haizdir.
ERCP hem safra yollarını göstererek kanallarda bir hastalık olup olmadığını teşhis eder, hem de yapılan özel bir endoskopik ameliyatla safra yolları bağırsaklara birleştiği yerden açılarak her türlü kanal hastalığına girişimde bulunulur. Eğer taş veya parazit varsa çıkarılır. Darlık varsa genişletilir veya stent konularak safranın akışı sağlanır.
ERCP’ye Alternatif Tedavi Yöntemi Nedir?
ERCP’nin alternatifi hastaya karından girilerek açık ameliyat yapılmasıdır. Ancak bu işlem ERCP’ye göre çok daha riskli, zor ve masraflıdır.
ERCP İşlemi Riskli Midir, Riskleri Varsa Nelerdir?
ERCP klasik ameliyatlara göre çok daha güvenlidir ve riski düşüktür. İşlemin en önemli riski pankreas bezinde geçici iltihaplanmanın oluşabilmesidir. Bu risk klasik olarak %4-5’dir. Ancak alınacak bazı önlemlerle daha da azaltılabilir.
Nadiren yapılan kesiye bağlı kanama veya çok nadiren bağırsaklarda küçük bir perforasyon oluşabilir. Bu gibi durumlar genellikle ERCP sırasında tedavi edilir, nadiren açık ameliyat gerekebilir.
İşleme bağlı ciddi komplikasyon riski düşüktür. İşlemin yapılması gereken bir durumda yapılmaması ise ciddi hayati riske yol açabilir.
İşlem Sırasında Hasta Ağrı veya Rahatsızlık Duyar Mı?
İşlem hasta hafif uyutularak yapılır. Derin anestezi gerekmez. İşlem sırasında hasta herhangi bir rahatsızlık duymaz. Ancak işlemden sonra 3 saat kadar gaza bağlı karın ağrısı olabilir.
Prof. Dr. ABDURRAHMAN KADAYIFÇI
Gastroenteroloji